Melatonina, często nazywana “hormonem ciemności”, to jeden z najważniejszych związków regulujących rytm dobowy i promujących zdrowy sen. Wytwarzana przez szyszynkę w naszym mózgu, odgrywa kluczową rolę w wielu procesach biologicznych i zdrowotnych. Nasz współczesny, zabiegany tryb życia, pełen sztucznego oświetlenia i ekranów, może jednak zakłócać jej produkcję, co prowadzi do szeregu negatywnych skutków dla naszego zdrowia. Jakie są właściwości melatoniny i dlaczego jej odpowiednia ilość jest tak ważna dla naszego organizmu?
Melatonina to fundament zdrowia do późnej starości.
To właśnie dlatego w sypialni powinny panować iście egipskie ciemności (tak, należy „wyprosić” z tego pomieszczenia nawet zegarki z podświetlanym cyferblatem!). Wzrost stężenia tego hormonu w organizmie wywołuje znużenie, indukuje sen i go utrzymuje. Z wiekiem ilość wytwarzanej melatoniny maleje. Mniej melatoniny to mniej snu. Dlatego właśnie starsi ludzie śpią gorzej / krócej / z przerwami.
Rys. 1. Wytwarzanie melatoniny w zależności od pory dnia i od wieku człowieka.
Rys. 1 pokazuje wyraźnie, że melatonina wytwarzana jest w nocy i wywołuje senność. Ponadto widać zmniejszenie wydzielania melatoniny z wiekiem.
Rys. 2. Wytwarzanie melatoniny a wiek człowieka.
Ten rysunek precyzyjnie ukazuje, jak z wiekiem zmienia się ilość wytwarzanej melatoniny i obrazuje drastyczny spadek jej ilości w wieku od 40 lat wzwyż.
Spadek wydzielania melatoniny powoduje nie tylko gorszy sen. Znikają także proochronne efekty działania tego hormonu i ludzie stają się „chronicznie chorzy”. Z tego powodu zalecana jest suplementacja melatoniny. Przyjęta doustnie melatonina pojawia się po 30 minutach w mózgu i w pojedynczych komórkach nerwowych. W przeciwieństwie do witaminy E potrafi szybko przeniknąć przez barierę krew-mózg i rozprzestrzenić się po całym organizmie.
Melatonina – sprawny mózg i dobre zdrowie
Melatonina powstaje z jednego z hormonów szczęścia: serotoniny. Jak wspomniano wcześniej, proces ten zachodzi tylko w absolutnej ciemności. Spanie nawet przy słabym świetle redukuje bardzo mocno produkcję serotoniny.
Melatonina jest najważniejszą substancją działającą ochronnie i regenerująco na mózg. Spanie przy świetle lub za mało snu są zatem równoznaczne ze zmniejszoną regeneracją mózgu i – co za tym idzie – wiążą się ze skróceniem czasu życia. Melatonina z mózgu regeneruje też skutecznie organizm. Udowodniono, że niedobór melatoniny zwiększa natomiast zachorowalność na raka. O zależności między melatoniną a nowotworami możecie przeczytać
Stany zapalne – przyczyny niedoboru melatoniny i depresji
Niedobór melatoniny powodowany jest nie tylko przez nieodpowiednią higienę snu, ale także przez stany zapalne. U podłoża tego zjawiska znajdują się przede wszystkim nieprawidłowości w jelitach. Wynikają one z błędów dietetycznych i zamiłowania do słodyczy.
Stany zapalne, głównie te toczące się w jelitach, przyczyniają się do podwyższenia poziomu prozapalnych cytokin, w tym interferonu gamma. Ten z kolei sprzyja powstawaniu TNF-alfa (czynnik nekrozy nowotworów).
Czynniki prozapalne obniżają poziom tryptofanu, który jest z kolei prekursorem serotoniny. Powoduje to powolne i niezauważalne wywołanie deficytu serotoniny. Symptomami tego zjawiska są:
- depresje;
- zwiększenie reakcji na ból;
- nocne napady ochoty na słodkie;
- obniżenie poziomu libido;
- bezsenność – ponieważ niedobór serotoniny prowadzi do zmniejszenia wytwarzania melatoniny.
Udowodniono, że w depresji i stanach analogicznych mamy zawsze niedobór melatoniny w mózgu. To z kolei w prostym przełożeniu powoduje bezsenność. Przypuszcza się, że prawdopodobnie tu znajduje się klucz wyjaśniający zwiększoną zachorowalność na raka u depresyjnych pacjentów: niedobór serotoniny powoduje zmniejszoną produkcję melatoniny i przez to mniejszą odporność organizmu i jego słabszą ochronę przed rozwojem niekorzystnych zmian w komórkach i tkankach.
Sen wywoływany środkami antydepresyjnymi i nasennymi nie prowadzi, niestety, do adekwatnego zwiększenia poziomu melatoniny, czyli leczeni tymi preparatami pacjenci depresyjni mają ten sam niedobór melatoniny co nieleczeni i poprzez to zapadają na choroby wynikające z niedoboru melatoniny i snu, w tym na demencję i raka.
Betablokery szkodzą produkcji melatoniny!
To bardzo ważne: produkcja melatoniny jest zakłócana i utrudniana poprzez leki z klasy betablokerów. Wiadomo to od 1999 r1.Od tamtego czasu ukazało się wiele prac potwierdzających negatywne działanie betablokerów na syntezę melatoniny2. Przykładowo:
- Propranolol – obniża syntezę melatoniny o 80%;
- Atenol – redukuje ilość wytwarzanej melatoniny aż o 86%;
- Carvedilol – wykazuje znacznie mniejszy wpływ na produkcję melatoniny niż inne betablokery, gdyż obniża ją tylko o 10%.
Z powodu negatywnego wpływu betablokerów na syntezę melatoniny, powinno się suplementować ten hormon przy zażywaniu leków z tej grupy3. Suplementacja melatoniny wskazana jest także u dzieci autystycznych – naukowcy uważają, że wyraźnie widoczne efekty działania tego hormonu uzasadniają jego podawanie , ale zastrzegają jednocześnie, że potrzebne są dalsze badania w tej sprawie.
Suplementacja melatoniny dobrze spisuje się u seniorów w konkurencji ze środkami nasennymi. Zauważono, że u osób starszych podawanie melatoniny nie powoduje osłabienia lub objawów osłabienia aparatu ruchu, jak w to ma miejsce w wypadku stosowania pewnego popularnego środka nasennego 5.
Skoro znacie już doniosłą rolę melatoniny w zachowaniu zdrowia i młodości, śpijcie zatem dobrze – w całkowicie ciemnym pomieszczeniu i – obowiązkowo – bez zdobyczy technologii ulokowanych w okolicy głowy. Najzdrowsze są tradycyjne, nakręcane budziki – nie generują elektrosmogu.
Polecamy również przeczytanie artykułu doktora H. Redzka na temat melatoniny i nowotworów oraz jak melatonina może wpływać na komórki nowotworowe.
Materiały źródłowe
https://www.ncbi.nlm.nih.gov/pubmed/10335905
https://www.ncbi.nlm.nih.gov/pubmed?term=beta%20blocker%20melatonin
https://www.ncbi.nlm.nih.gov/pubmed/20218744
https://www.ncbi.nlm.nih.gov/pubmed/21393033
https://www.ncbi.nlm.nih.gov/pubmed/22350925
Visits: 6
