Przewlekłe stany zapalne i procesy oksydacyjne wzajemnie się potęgują, co prowadzi do nasilenia obu zjawisk. W efekcie mogą rozwijać się choroby zwyrodnieniowe lub nowotwory. Kluczem do zdrowia jest odpowiednia ilość antyoksydantów oraz kwasów omega-3 i omega-6 w odpowiednich proporcjach, które można dostarczyć poprzez właściwą dietę.
Obecnie wiemy, że większość chorób, z którymi boryka się człowiek, ma swoje źródło w stanach zapalnych – od infekcji i raka po zapalenia narządów, alergie czy choroby autoimmunologiczne. Zrozumienie związku między dietą a rakiem czy chorobami zwyrodnieniowymi zajęło naukowcom wiele lat. Istotą tych badań jest prosta prawda: to pożywienie jest fundamentem zdrowia lub choroby.
Chroniczny stan zapalny i stres oksydacyjny: połączenie ryzykowne dla zdrowia
Iskrą zapalną w kaskadzie zdarzeń prowadzących do poważnych schorzeń, w tym nowotworów, jest uszkodzenie genetyczne. Przewlekły stan zapalny działa jak paliwo, napędzając produkcję nadreaktywnych form tlenu, czyli wolnych rodników, które mogą uszkadzać DNA i powodować mutacje genetyczne. Z tego powodu stan zapalny jest uznawany za jednego z głównych prekursorów rozwoju nowotworów.
Wolne rodniki nie są jednak zarezerwowane wyłącznie dla stanów zapalnych – powstają codziennie w trakcie normalnych przemian metabolicznych. Same w sobie nie są niebezpieczne, o ile organizm dysponuje wystarczającą ilością antyutleniaczy, które neutralizują te szkodliwe cząsteczki. Antyoksydanty działają jak tarcza, łącząc się z wolnymi rodnikami i unieszkodliwiając je.
Jeśli jednak poziom antyutleniaczy jest zbyt niski, wolne rodniki pozostają niezneutralizowane, co prowadzi do stresu oksydacyjnego. Te nadreaktywne cząsteczki, przeskakując z jednej komórki na kolejną w poszukiwaniu elektronów, niszczą błony komórkowe, uszkadzają DNA i mitochondria. W ten sposób przyczyniają się do rozwoju stanu zapalnego, a w konsekwencji do powstania wielu chorób, w tym raka.
Podczas procesu zapalnego organizm produkuje nadmiar wolnych rodników, co prowadzi do masowego niszczenia komórek i pogłębiania stanu zapalnego. Ten z kolei dodatkowo napędza produkcję kolejnych wolnych rodników, tworząc błędne koło destrukcji, które stopniowo wyniszcza organizm.
Niezdrowe jedzenie – winowajca stresu oksydacyjnego
Głównymi sprawcami odpowiedzialnymi za przewlekły stan zapalny i stres oksydacyjny są czynniki żywieniowe, a szczególnie:
- zbyt dużo tłuszczów o działaniu zapalnym w diecie;
- żywność wysoko przetworzona lub/i uboga pod względem zawartości kwasów omega-3;
- niedostateczne spożycie antyoksydantów pochodzenia roślinnego i beta-glukanów 1,3/1,61.
O beta-glukanach, dzięki którym utrzymujemy w zdrowiu nasz układ odpornościowy, przeczytacie w osobnym wpisie. Tu skupimy uwagę na antyoksydantach i kwasach tłuszczowych.
O ile z antyutleniaczami pochodzenia roślinnego sprawa wydaje się prosta i zrozumiała (cząstki te neutralizują wolne rodniki oraz blokują kluczowe enzymy zapalne, a znajdujemy je w owocach i warzywach), o tyle kwestia tłuszczów nadal dla wielu pozostaje niezrozumiała.
Kwasy tłuszczowe przeciwzapalne (omega-3) i porozpalane (omega-6, tłuszcze trans)
W zachodnim modelu żywienia dominują posiłki z dużą ilością tłuszczy syntetycznych i trans1, które występują w mocno przetworzonych produktach żywnościowych. To bardzo niekorzystne dla nas tłuszcze, działające silnie prozapalnie. Prozapalny charakter mają także nieprzetworzone kwasy omega-6. Mało natomiast jest w naszej diecie działających antyzapalnie kwasów omega-3.
Niedostatek w diecie przeciwdziałających zapaleniu kwasów omega-3 wynika z trzech zjawisk:
- zbyt małej ilości w diecie produktów bogatych w kwasy omega 3;
- zbyt niskiej zawartości kwasów omega-3 w produktach żywnościowych;
- wzbogacenia diety w produkty zawierające sporą ilość kwasów omega-6.
Czynniki te powodują, że powstaje nierównowaga w proporcji kwasów tłuszczowych, która może być bardzo niebezpieczna dla naszego zdrowia.
Kwasy omega 3 a stany zapalne – zwiększyć omega 3, omega-6 – zredukować
W okresie paleolitycznym i przez tysiąclecia później, w diecie naszych przodków proporcje kwasów omega-6 do omega-3 wynosiły około 1:1. Postęp cywilizacyjny i zmiana nawyków żywieniowych drastycznie zaburzyły tę równowagę, i obecnie średnia proporcja wynosi 20:1 na korzyść kwasów omega-6. W społeczeństwach, które spożywają głównie wysoko przetworzoną żywność, te proporcje mogą być jeszcze bardziej niekorzystne.
Brak wystarczającej ilości antyoksydantów w diecie, w połączeniu z nadmiernym spożyciem kwasów tłuszczowych o działaniu prozapalnym (takich jak omega-6) w stosunku do kwasów omega-3, które działają przeciwzapalnie, prowadzi do rozwoju stanów zapalnych w organizmie.
Ból i stany zapalne związane z chorobami zwyrodnieniowymi stały się powszechnym problemem wśród milionów ludzi w kulturze zachodniej Europy i Ameryki Północnej. Choć te dolegliwości są powszechne, nie powinny być leczone wyłącznie środkami przeciwbólowymi. Przyjmowanie tabletek nie jest bowiem rozwiązaniem. Rozwiązanie jest proste i można je sprowadzić do trzech kluczowych zasad:
- zmiana stylu życia – przede wszystkim zmiana nawyków dietetycznych poprzez wprowadzenie do diety większej ilości kwasów omega-3;
- wyrugowanie z diety działających prozapalnie tłuszczów trans i ograniczenie kwasów omega-6;
- zdecydowane zwiększenie ilości antyoksydantów pochodzenia roślinnego w diecie – zaleca się zjadać ich dziennie 7-10 filiżanek.
Kwasy Omega-3 a Stany Zapalne: Podsumowanie
Kwasy omega-3 odgrywają kluczową rolę w zapobieganiu i redukcji stanów zapalnych w organizmie. W przeciwieństwie do kwasów omega-6, które w nadmiarze mogą nasilać procesy zapalne, omega-3 działają antyzapalnie, wspierając zdrowie komórek i chroniąc przed rozwojem wielu chorób, w tym nowotworów i chorób zwyrodnieniowych. Aby zachować zdrowie, niezwykle istotne jest nie tylko utrzymanie odpowiedniej proporcji kwasów omega-3 do omega-6 w diecie, ale także upewnienie się, że stosowane kwasy tłuszczowe omega-3 są stabilizowane polifenolami. Polifenole pomagają chronić omega-3 przed utlenianiem, co zwiększa ich skuteczność i bezpieczeństwo.
Jeśli potrzebujesz więcej informacji na ten temat, prosimy o kontakt.
Views: 12
